دربارهٔ آموزش مثبت

همه افراد می‌خواهند در زندگی شاد بوده و به شکوفایی برسند. آن‌ها می‌خواهند از تمام پتانسیل خود در مسیر دستیابی به اهداف استفاده کنند؛ اما چالش به وجود آمده در این مسیر، یافتن مدل آموزشی مناسب است. شیوه‌ای از آموزش که استعداد افراد را در نطفه خفه نکند. دراین‌ارتباط یک گزینه عالی که می‌توان در نظر گرفت آموزش مثبت است. این نوع از آموزش با استفاده از مدل پرما (PERMA) مارتین سلیگمن و طبقه‌بندی ارزش‌های عملی، اصول آموزش سنتی را با روش‌های تحقیقاتی برای افزایش شادی و رفاه ترکیب می‌کند. سلیگمن، یکی از بنیان‌گذاران روانشناسی مثبت‌گرا، این روانشناسی را به‌عنوان راهی برای کاهش افسردگی در جوانان و افزایش رفاه و شادکامی در مدل‌های آموزشی گنجانده است. طبق نظریه نوریش، ویلیامز و رابینسون (۲۰۱۳)، «هدف اساسی آموزش مثبت ترویج شکوفایی یا سلامت روان مثبت در جامعه آموزشی است».

چارچوب‌های پرما /  پرماح (PERMA / PERMAH)

پرما (PERMA) شامل پنج عنصر اصلی است که سلیگمن وجود آن‌ها را برای رفاه بلندمدت حیاتی می‌داند:

• احساسات مثبت: تجربه احساسات مثبتی مانند شادی، قدردانی، علاقه و امید
• تعامل: کاملاً جذب شدن به فعالیت‌هایی که از مهارت‌های شما استفاده می‌کنند اما همچنان شمارا به چالش می‌کشند
• روابط مثبت: داشتن روابط مثبت
• معنا: تعلق داشتن و خدمت به چیزی که معتقدید از خودتان مهم‌تر است
• دستاورد: رفتن به دنبال موفقیت، برنده شدن، موفقیت و تسلط

چارچوب پرماح (PERMAH) سلامت را نیز به این موضوع اضافه می‌کند و جنبه‌هایی مانند خواب، ورزش و رژیم غذایی را به‌عنوان بخشی از یک برنامه آموزشی مثبت قوی پوشش می‌دهد (نوریش و سلیگمن، ۲۰۱۵).

نحوه اجرای آموزش مثبت در نیک پندار

در ارتباط با آنچه در بالا ذکر شد مرکز آموزش زبان انگلیسی نیک پندار تلاش می‌کند تا با بهره‌گیری از اصول آموزش مثبت به‌عنوان اولین مرکز آموزش مثبت در ایران و به‌عنوان یکی از مراکز پیشگام در این امر در آسیا گامی مؤثر در رشد و توسعهٔ آموزش مثبت در ایران بردارد. در این نور محتوای آموزشی نیک پندار در شش گروه مختلف (مطابق با اصول آموزش مثبت) دسته‌بندی می‌شوند. این گروه‌ها شامل :احساسات مثبت، تعامل، روابط مثبت، معنا و دستاورد است. دراین‌ارتباط نیک پندار تلاش می‌کند تا محتوای آموزش به‌روز جهان را از معتبرترین مراکز علمی جهان گرداوری و تدوین کند و موجبات افزایش آگاهی دانش‌پژوهان خود در حیطه‌های مذبور را به وجود آورد. افزون بر این، همه معلمان و کارکنان پشتیبانی  نیک پندار در برنامه‌های آموزشی شرکت می‌کنند تا در مورد آموزش مثبت و نحوه به‌کارگیری آموزه‌های آن در زندگی کاری و شخصی خود بیاموزند. مطالعات زیادی در مورد آموزش مثبت و تأثیرات بالقوه آن انجام‌شده است. در اینجا خلاصه‌ای از یافته‌های تحقیقاتی در مورد مزایای آموزش مثبت آورده شده است.

ارتقای رشد انسانی

طبق یافته‌های کلونان، چفولیس، مک داگل و ریلی تیلمن (۲۰۰۴)، ادغام روانشناسی مثبت در محیط‌های یادگیری به تقویت قوای فردی کمک می‌کند. این موضوع همچنین به توسعه مؤسسات مثبت و موفقیت بیشتر دانش آموزان نیز کمک کرده است.

آموزش به دانش آموزان که چگونه خود را خوشحال کنند

در مطالعه‌ای دیگر، محققان تأثیرات مربیگری را بر دانش آموزان دبیرستانی بررسی کردند (گرین، گرانت و رینسارت، ۲۰۰۷). نتایج نشان داد که دانشجویان پس از شرکت در جلسات مربیگری زندگی خود، کاهش چشمگیری در افسردگی و افزایش در سرسختی شناختی و امید نشان دادند (گرین، ۲۰۰۷). در این دوره، دانش آموزان به مهارت‌های بهبود رفاه ذهنی در طولانی‌مدت از طریق کنترل بیشتر بر تجربیات عاطفی مثبت خود مجهز شدند (فردریکسون، ۲۰۰۱، ۲۰۱۱).

کاهش افسردگی

مداخلات روانشناسی مثبت که در آموزش مثبت استفاده می‌شود شامل این موارد است: شناسایی و توسعه نقاط قوت، پرورش قدردانی و تجسم بهترین خود (سلیگمن، آستین، پارک و پترسون، ۲۰۰۵؛ شلدون و لیوبومیرسکی، ۲۰۰۶؛ لیاو، نیهارت، تئو و لو، ۲۰۱۶). در یک مطالعه میدانی که توسط سین و لیوبومیرسکی (۲۰۰۹) با ۴۲۶۶ شرکت‌کننده انجام شد نشان داده‌شده است که مداخلات روان‌شناسی مثبت به‌طور قابل‌توجهی باعث افزایش شادی و کاهش علائم افسردگی می‌شوند.

ارائه دستگاه‌های آسان‌تر به معلمان

آموزش مثبت برای معلمان نیز مفید است. فرهنگی را در مدرسه ایجاد می‌کند که دلسوزانه و قابل‌اعتماد است و از بروز رفتارهای مشکل‌دار جلوگیری می‌کند. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که روابط بهتر معلم و دانش‌آموز ممکن است به عملکرد تحصیلی دانش آموزان نیز کمک کند (کاسیر و تمنت، ۲۰۱۴).

افزایش انگیزه دانش آموزان

آموزش مثبت همچنین مدل جدیدی از آموزش را ارائه می‌دهد که بر انگیزه شخصی در آموزش برای ارتقای یادگیری تأکید دارد (سلیگمن، ارنست، گیلهام، ریویچ و لینکین، ۲۰۰۹). تحقیقات نشان داده است که اهداف مرتبط با خوش‌بینی باعث ایجاد انگیزه در دانش آموزان می‌شود (فادلمولا، ۲۰۱۰). این مطالعه همچنین نشان داد که اگر انگیزه همیشه با مداخلات روانشناسی مثبت همراه باشد، ممکن است پایدار و بلندمدت بماند.

تقویت تاب‌آوری

محققان دانشگاه پنسیلوانیا برنامه تاب‌آوری پن را توسعه داده‌اند. نتایج حاصل از ۱۹ مطالعه کنترل‌شده برنامه تاب‌آوری پن نشان داد که دانش آموزان شرکت‌کننده در این برنامه خوش‌بین‌تر، انعطاف‌پذیرتر و امیدوارتر بودند. نمرات آن‌ها در آزمون‌های استانداردشده، ۱۱ درصد افزایش یافت و با نزدیک شدن به امتحان اضطراب کمتری احساس می‌کردند (برون واسر، گیلهام و کیم، ۲۰۰۹).

به‌عنوان کلام آخر، آموزش مثبت، یا استفاده از روانشناسی مثبت‌گرا در حوزه آموزش، این پتانسیل را دارد که به‌عنوان الگویی جدید برای آموزش موفق در جوامع مطرح شود. گرچه این حوزه همچنان در مراحل اولیه توسعه است، اما به نظر می‌رسد آینده امیدوارکننده‌ای دارد. به‌جای روش سنتی که در آن معلمان صرفاً اطلاعات را به دانش‌آموزان منتقل می‌کنند، دانش‌آموزان در مراکز آموزشی مثبت از طریق اهداف فردی و با همکاری با دانش‌آموزان دیگر می‌آموزند که محیطی را ایجاد کنند که در آن بتوانند باهم در جهت یک هدف کار کنند. به‌طورکلی، هدف از آموزش مثبت در مراکز آموزشی، تبدیل همه دانش آموزان به معلمانی است که خرد و دانش خود را به دیگران انتقال داده و راه‌های آموزش مثبت را ادامه می‌دهند.